Rok 2020 będzie ciężki dla samorządowców
Decyzje premiera Matusza Morawieckiego w dziedzinie podatków i oświaty mogą doprowadzić do załamania finansów sporej części polskich samorządów – to opinia Zygmunta Frankiewicza, przewodniczącego Związku Miast Polskich.
Zdanie to podzielają m.in. włodarze czterech samorządów z obszaru byłego województwa jeleniogórskiego. Jerzy Łużniak – Prezydent Jeleniej Góry, Piotr Roman – Prezydent Bolesławca, Rafał Gronicz – Burmistrz Zgorzelca oraz Olgierd Poniźnik – Burmistrz Gryfowa Śląskiego na specjalnej konferencji poruszyli temat problemów samorządów, wynikających głównie ze zmian przepisów w podatkach PIT czy dokładania coraz większych kwot do funkcjonowania placówek oświatowych.
Mniejszy podatek PIT = mniejsze wpływy do gminnych budżetów
Jednym ze źródeł finansowania lokalnych samorządów są dochody z podatku PIT. Obniżenie podstawowej stawki PIT z 18 na 17 procent, podwojenie kwoty kosztów uzyskanych przychodów, zwolnienie z podatku PIT osób poniżej 26. roku życia – w 2020 r. uszczupli budżet Jeleniej Góry o około 14 mln zł, a Zgorzelca o ponad 2 mln zł.
Wspólnie z burmistrzem Poniźnikiem reprezentujemy mniejsze gminy. Gminy, które nie funkcjonują na prawach powiatu, niemniej jednak zmagamy się z podobnymi problemami, a może nawet jeszcze większymi, bo nasze budżety są dużo mniejsze. Tylko z tytułu podatku PIT będziemy mieć w budżecie ponad 2 mln mniej, z obciętej subwencji oświatowej ponad milion mniej, a przecież mamy przed sobą podwyżki wynagrodzeń… Do tego płaca minimalna – to jest kolejny milion w budżecie… - wyliczał podczas konferencji burmistrz Rafał Gronicz. – Stoimy przed faktem obcinania wydatków budżetowych i powiem tak, że w przyszłym roku nasi mieszkańcy pewnie tego nie odczują, za dwa lata też… Natomiast drogi gminne tak jak teraz powiatowe będą za chwilę dziurawe. Nie będziemy w stanie ich utrzymywać, bo będziemy musieli oszczędzać, podobnie jak inne gminy, na inwestycjach. Myślę, że jest do droga do nikąd. Odczują to też spółki miejskie dofinansowywane z budżetu gminy. U mnie to będzie Centrum Sportowo Rekreacyjne – przestaniemy inwestować w boiska, w infrastrukturę sportową… Nasze dzieciaki nie będą miały na czym ćwiczyć. Wrócimy do lat 90, do asfaltowych i dziurawych boisk. Czy o to chodzi? Myślę, że nie – zaznaczył dalej.
Konferencja prasowa samorządowców w Jeleniej Górze / www.portalik24.pl
Renata Burdosz, rzecznik prasowy Urzędu Miejskiego w Zgorzelcu zauważa, że to istotna i odczuwalna zmiana, szczególnie, jeśli wziąć pod uwagę ostatnie lata, kiedy dochody miasta z tytułu udziału w podatku PIT rosły co roku o ok. 4 mln zł i stanowiły znaczący element konstruowanych budżetów.
Zważywszy, że kwoty subwencji rządowych jak zawsze są zbyt niskie, aby zaspokoić koszty realizacji zadań nakładanych na samorządy, strata wpływów stanowi poważny problem i jest przyczyną znacznie głębszych niż w poprzednich latach cięć na etapie projektowania budżetu – wyjaśnia.
Oświata „zjada” budżet Zgorzelca
Samorządy dokładają coraz więcej do bieżącego funkcjonowania szkół. Według danych Urzędu Miasta Zgorzelec w roku 2019 podstawowa kwota subwencji oświatowej wynosiła 5.568, 00 zł rocznie na jednego ucznia. Na rok 2020 zaplanowany jest jej wzrost do kwoty 5.968,00 zł. Przy ustalaniu wysokości subwencji dla poszczególnych gmin stosuje się skomplikowane algorytmy, które uwzględniają różne czynniki dodatkowe, są to tzw. „wagi”. Dopiero po ich zastosowaniu określona zostaje roczna kwota subwencji oświatowej dla gminy.
W Zgorzelcu w roku 2019 otrzymaliśmy łącznie 21.220.507 zł, a na rok 2020 planowane jest 20.130.518 zł. Czyli będzie ona niższa, ale właściwszym będzie odniesienie tej wartości do liczby uczniów, która stanowi podstawowy czynnik wyliczenia subwencji.
W roku 2019 średnio na jednego ucznia dostaliśmy 6.518 zł, a na rok 2020 będzie to 6.332 zł. I to jest bardziej wiarygodne niż wysokość subwencji.
Według przedłożonych planów finansowych publicznych placówek oświatowych na wynagrodzenia (z pochodnymi) potrzeba w 2020 roku 26.038.404 zł. Do tego musimy dodać kwoty, które musimy przekazać dla placówek niepublicznych (z subwencji), tj. 3.740.988 zł.
Łącznie daje to ok. 29.779.392 zł. Czyli do subwencji, tylko na ten cel musimy dołożyć 9.648.874 zł.
Systematycznie z roku na rok musimy dopłacać coraz więcej do oświaty i wychowania, o ile np. w 2016 roku subwencja pokrywała ok. 52 % łącznych wydatków na ten cel, to w 2020 wystarczy na ok. 41 % - alarmuje Renata Burdosz.
Oszczędności w zgorzeleckim budżecie
Oczekiwania i potrzeby mieszkańców Zgorzelca rosną i jest to zupełnie naturalne. Ostatnie lata, to mnóstwo większych i mniejszych inwestycji… A apetyt rośnie w miarę jedzenia. Tyle że w parze z apetytem nie idą większe wpływy do miejskiej kasy. Budżet na rok 2020 obciążają przede wszystkim: zmiany podatkowe, podwyżka kwoty wynagrodzenia minimalnego, rosnące koszty pracy, zapowiadany wzrost cen prądu, którego skutki trudno oszacować oraz rosnące ceny materiałów budowlanych, które nie są obojętne dla prowadzonych inwestycji. Trzeba więc szukać oszczędności...
Dla przykładu:
- wydatki na oświatę i wychowanie – zgłoszone na 2020 rok zapotrzebowanie w wysokości przeszło 47 mln zł w projekcie budżetu „odchudzone” zostało o ponad 7 mln zł tj. do kwoty nieco ponad 40 mln zł. Dla porównania w 2019 roku wydatki na oświatę i wychowanie z zaplanowanych w budżecie 36,3 mln zł wzrosły w ciągu roku do 39,8 mln zł, czyli o ponad 3 mln zł. Wzrost subwencji oświatowej ma się nijak do rosnących kosztów utrzymania szkół, co zmusza miasto do szukania w swoim budżecie pieniędzy np. na nierekompensowane w subwencji podwyżki dla nauczycieli. Dodajmy, że w 2020 roku gminę czekają kolejne wydatki z tego tytułu wynikające choćby z podniesienia kwoty wynagrodzenia minimalnego
- wydatki na edukacyjną opiekę wychowawczą – także tutaj zapotrzebowanie oszacowane na przeszło 2 mln zł „odchodzono” o ponad 200 tys. zł do kwoty niespełna 1,8 mln zł, tj. o zaledwie 65 tys. zł więcej niż w roku 2019
- wydatki na gospodarkę komunalną i środowisko – zapotrzebowanie oszacowane na blisko 17,5 mln zł pomniejszono o przeszło 1,5 mln zł zapisując w budżecie kwotę niespełna 16 mln zł. W stosunku do roku ubiegłego, w którym na gospodarkę komunalną i środowisko wydaliśmy przeszło 19 mln zł, w 2020 roku wydamy ponad 3 mln zł mniej, co oznacza, że wykonanie m.in. prac porządkowych, wycinek drzew, nasadzeń ozdobnych, etc. ograniczone zostanie do niezbędnego minimum
- wydatki związane z transportem i łącznością – kwota zaplanowana w budżecie jest o prawie 6 mln zł niższa od kwoty zapotrzebowania, a różnica między 15,5 mln zł wydanymi na ten cel w 2019 roku i kwotą 7,3 mln zł zapisaną w projekcie budżetu na 2020 rok to przeszło 8 mln zł, które powinniśmy wydać, ale ich nie wydamy na remonty dróg i chodników oraz modernizacje i przebudowy infrastruktury służącej transportowi i komunikacji.
Nadchodzący rok będzie bardzo trudny dla inwestycji. Na razie na pewno wiadomo, że realizowane będą te, na które miasto otrzymało dofinansowanie – remont kopuły Miejskiego Domu Kultury i prace na zalewie Czerwona Woda.
Dokonując podczas prac nad projektem budżetu miasta na rok 2020 cięć w każdym z ważnych działów budżetu ograniczono wydatki o przeszło 18,6 mln zł łącznie. To bardzo dużo. Nie oznacza to jednak, że zgłaszane m.in. przez jednostki budżetowe potrzeby były nadmierne. Porównując wydatki planowane na rok 2020 i wydatki budżetu 2019 trudno nie zauważyć, że projekt nowego budżetu jest oszczędnościowy i nie będzie stymulował rozwoju, bo ten zawsze wymaga wydatków – przyznaje Burdosz.
Stanowisko Konwentu wójtów, burmistrzów, prezydentów i starostw regionu jeleniogórskiego i części regionu legnickiego w sprawie zagrożenia podstaw finansowych funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego:
